SKDM (Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması - Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM), Avrupa Birliği’nin (AB) karbon kaçağını azaltma ve karbon emisyonlarını yönetme amacıyla geliştirdiği bir mekanizmadır. Bu mekanizma, yüksek karbon emisyonlu üretim süreçlerine sahip ülkelerden yapılan ithalatı düzenlemek ve AB içindeki karbon fiyatlandırma politikalarına uyumu sağlamak için oluşturulmuştur.
SKDM'nin Amacı:
- Karbon Kaçağını Önlemek: Karbon kaçağı, karbon düzenlemelerinin daha sıkı olduğu bölgelerde faaliyet gösteren şirketlerin, bu düzenlemelerden kaçınmak için üretimlerini daha gevşek düzenlemelere sahip ülkelere kaydırmaları durumunda ortaya çıkar. SKDM, bu tür kaçışları ve ticari avantaj elde etmeyi önlemek için tasarlanmıştır.
- Rekabet Eşitliği Sağlamak: Avrupa'da karbon fiyatlandırması uygulayan şirketler, maliyet artışlarıyla karşılaşırken, karbon fiyatlandırması olmayan ülkelerden gelen ürünler maliyet avantajı sağlayabilir. SKDM, bu haksız rekabeti dengelemeyi amaçlar.
Nasıl İşler?
- İthalat Üzerine Vergi: AB dışındaki ülkelerden ithal edilen ve karbon yoğun sektörlerde üretilen mallar (çelik, alüminyum, çimento, elektrik gibi) için karbon emisyonları üzerinden bir ücret uygulanır. Yani ithalatçılar, ithal ettikleri ürünlerin karbon ayak izine göre bir bedel ödemek zorunda kalır.
- Karbon Emisyonu Raporlaması: AB’ye ürün ithal eden ülkelerden şirketler, ithal edilen malların üretiminde salınan karbon emisyonlarını raporlamak zorundadır. Bu emisyonlar için AB Emisyon Ticaret Sistemi’ne (ETS) benzer şekilde bir karbon fiyatı uygulanır.
Kapsanan Sektörler:
Başlangıçta SKDM, enerji yoğun ve yüksek karbon emisyonlu sektörlere odaklanmıştır. Bunlar arasında:
- Demir-çelik,
- Alüminyum,
- Çimento,
- Gübre,
- Elektrik üretimi gibi sektörler bulunmaktadır.
SKDM'nin Etkileri:
- Daha Temiz Üretim Teşviki: SKDM, karbon yoğun üretim yapan ülkelerin, daha temiz ve sürdürülebilir üretim süreçlerine geçişini teşvik etmeyi amaçlar. Bu sayede, küresel çapta karbon emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunur.
- Ticari İlişkiler: SKDM, AB dışındaki ülkelerle yapılan ticarette yeni düzenlemeler getirdiği için uluslararası ticari ilişkiler üzerinde önemli bir etkisi olabilir. Bazı ülkeler bu düzenlemeleri ticarette haksız bir bariyer olarak görse de, AB bu mekanizmanın küresel iklim hedeflerine ulaşmak için önemli bir araç olduğunu savunuyor.
Sonuç olarak, SKDM, Avrupa Birliği’nin karbon nötr bir ekonomi hedefi doğrultusunda geliştirdiği önemli bir çevre politikası aracıdır ve karbon emisyonları konusunda dünya genelinde standartların yükseltilmesine yönelik bir adımdır.
